Europejskie Poświadczenie Spadkowe to nowa instytucja wprowadzona przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 650/2012 z dnia 04 lipca 2012 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Jest dokumentem potwierdzającym prawa do spadku lub do poszczególnych przedmiotów spadkowych, które przysługują spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjnemu czy wykonawcy testamentu, wszystkim łącznie lub każdemu z nich z osobna. Warunkiem do ubiegania się o jego wydanie jest wystąpienie elementu międzynarodowego w sprawie spadkowej, a dokładniej konieczność wykorzystania tego dokumentu w innym państwie członkowskim UE stosującym rozporządzenie. W praktyce będzie to oznaczało konieczność posiadania przez zmarłego majątku poza granicami kraju. Odpis Europejskiego Poświadczenia Spadkowego rodzi skutki prawne co do majątku spadkodawcy położonego we wszystkich państwach członkowskich stosujących rozporządzenie, także w państwie wydania. Stanowi to ogromne ułatwienie dla spadkobierców, którzy nie muszą już przechodzić skomplikowanej procedury uznawania zagranicznego orzeczenia w kraju, w którym znajdował się majątek spadkowy lub jego część, co wiązało się często nie tylko z przedłużeniem całego postępowania spadkowego lecz także ze znacznymi kosztami. Obecnie spadkobierca nie musi jechać za granicę i załatwiać trudnych formalności w obcym języku i przed obcymi urzędami, gdyż odpis Europejskiego Poświadczenia Spadkowego wykazuje jego prawa co do całego majątku zmarłego, również do nieruchomości położonych za granicą. To zupełna nowość w polskim systemie prawnym, by w zakresie dziedziczenia nieruchomości położonych w Polsce mogły orzekać sądy zagraniczne. Podobnie odpis wydanego w Polsce Europejskiego poświadczenia spadkowego rodzi skutki prawne we wszystkich państwach członkowskich stosujących rozporządzenie bez wymogu stosowania jakiejkolwiek szczególnej procedury (art. 69 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 650/2012 z dnia 04 lipca 2012 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego).
Kiedy można ubiegać się o wydanie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego?
Aby wystąpić o wydanie EPS muszą zostać spełnione następujące warunki:
- konieczność wykorzystania w innym państwie członkowskim stosującym rozporządzenie (wszystkie kraje Unii Europejskiej oprócz Anglii, Irlandii i Danii), oznacza to w praktyce położenie majątku poza granicami kraju, np. zmarły obywatel Polski posiadał dom w Niemczech,
- spadkodawca zmarł po 16 sierpnia 2015 roku. Do spraw spadkowych, w których otwarcie spadku nastąpiło wcześniej niestety należy stosować stan prawny obowiązujący przed wejściem w życie unijnego rozporządzenia spadkowego a więc odpowiednie przepisy kodeksu postępowania cywilnego, właściwe dla chwili śmierci prawo prywatne międzynarodowe oraz ewentualne umowy bilateralne,
- brak sporności w danej sprawie spadkowej. Art. 67 ust. 1 lit b Rozporządzenia spadkowego, wyklucza wydanie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego jeśli jakiekolwiek okoliczności, które miałyby być poświadczone są kwestionowane przez spadkobierców,
Kto może wystąpić z wnioskiem o wydanie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego?
Legitymacja do wystąpienia z wnioskiem o wydanie EPS przysługuje spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjnemu oraz wykonawcy testamentu. Uprawnienie to nie przysługuje jednak wierzycielowi, który może jedynie otrzymać odpis wydanego już dokumentu, jeśli wykaże interes prawny.
Jaki kraj jest właściwy do wydania Europejskiego Poświadczenia Spadkowego w mojej sprawie?
Uprawniony do wydania EPS jest właściwy organ kraju, w którym zmarły spadkodawca miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. O jurysdykcji w sprawach spadkowych nie będzie już decydowało jak dotychczas obywatelstwo spadkodawcy czy państwo położenia nieruchomości spadkowej. Oznacza to, że właściwe do orzekania w kwestii spadku po Polaku mieszkającym na stałe we Francji, który nie pozostawił testamentu, mogą okazać się organy francuskie, nawet jeśli nie posiadał on obywatelstwa francuskiego. Orzeczenie sądów francuskich, które co do zasady będą stosowały prawo francuskie, będzie dotyczyło całego majątku zmarłego, także ewentualnych nieruchomości położonych w Polsce. Rozporządzenie spadkowe przyjmuje bowiem za właściwe do orzekania w kwestii ogółu spraw dotyczących spadku prawo miejsca zwykłego pobytu w chwili śmierci - a nie prawo państwa obywatelstwa, ponieważ pokrywa się ono z centrum interesów zmarłego i często z miejscem, w którym położona jest większość jego majątku. Rozporządzenie przewiduje jednak klauzulę tzw. ściślejszego związku, zgodnie z którą, gdy wyjątkowo, ze wszystkich okoliczności sprawy jasno wynika, że w chwili śmierci zmarły był w sposób oczywisty bliżej związany z państwem innym niż państwo stałego pobytu z chwili śmierci, prawem właściwym dla dziedziczenia jest prawo tego innego państwa (art. 21 ust. 2). Klauzula ta będzie miała zastosowanie w wyjątkowych sytuacjach, np. gdy zmarły obywatel Niemiec przeniósł się do Polski na stałe krótko przed śmiercią, a wszystkie okoliczności sprawy wskazują, że był on w sposób oczywisty bliżej związany z Niemcami, bo na przykład posiadał tam cały majątek, rodzinę i znajomych, z którymi utrzymywał kontakt, znał tylko język niemiecki itp. Wskutek uznania prawa miejsca zwykłego pobytu w chwili śmierci za prawo właściwe dla ogółu spraw spadkowych zmarłego może zdarzyć się tak, że polscy spadkobiercy, będą musieli jechać do innego państwa członkowskiego by załatwić sprawę spadkową po zmarłym spadkodawcy. Aby uchronić spadkobierców przed znacznymi niedogodnościami z tym związanymi ale i również przed ogromnymi kosztami spraw spadkowych prowadzonych za granicą (koszty postępowań spadkowych w wielu państwach europejskich liczone są od wartości majątku spadkowego) przyszły spadkodawca może w testamencie wybrać jako właściwe dla ogółu spraw dotyczących spadku po nim, prawo państwa swojego obywatelstwa.
Jaki organ wydaje Europejskie Poświadczenie Spadkowe?
W Polsce do jego wydania właściwy jest sąd rejonowy albo notariusz. Opłata od wniosku o wydanie dokumentu wynosi 300 zł, a maksymalna stawka u notariusza – 400zł. Państwom członkowskim pozostawiono swobodę w określaniu organów, które uzyskają kompetencję do wydawania europejskich poświadczeń spadkowych, zaznaczając, że oprócz sądów mogą nimi być także inne organy, które na mocy prawa krajowego są właściwe do rozpoznawania spraw spadkowych. Przepisy rozporządzenia wyłączają możliwość dokonywania czynności dotyczących europejskich poświadczeń spadkowych przez konsulów.
Europejskie Poświadczenie Spadkowe a stwierdzenie nabycia spadku
Europejskie poświadczenie spadkowe nie wypiera lecz uzupełnia krajowe środki legitymowania sukcesorów spadkowych. Zatem uprzednie wydanie w kraju sądowego stwierdzenia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia nie zamyka drogi do wydania EPS. Jednak uznać należy, że wydanie EPS zanim zostało wydane stwierdzenie nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia stanowi przesłankę negatywną do wydania EPS, w zakresie już poświadczonym.
Co z Polakami mającymi miejsce stałego pobytu w Anglii?
Nowe przepisy nie dotyczą jednak stosunków związanych m.in. z Wielką Brytanią – państwo to nie przyjęło unijnego rozporządzenia. Oznacza to, że spadkobiercy obywateli polskich zamieszkujących na stałe w Anglii, nie będą mogli skorzystać z dobrodziejstw, które niesie ze sobą europejskie poświadczenie spadkowe. Zastosowanie będzie miał w tym przypadku nadal stary system prawny. W przypadku braku wyboru w testamencie prawa ojczystego jako tego któremu podlegać ma ogół spraw spadkowych, właściwym będzie sąd
wróć<<